Cemal Reşit Rey, 25 Eylül 1904 tarihinde Kudüs’te doğdu. Babası, o doğduğu sırada Kudüs mutasarrıfı olan Ahmet Reşit Rey, annesi ise Sadrazam İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu Mustafa Bey’in kızı Fethiye Hanım’dır.
Rey, çok küçük yaştayken piyano öğrenmeye başladı. İlk bestesini yaptığında yedi yaşındaydı. Ertesi yıl ailesi Paris’e yerleşince, Galatasaray Lisesi’nde başladığı ortaöğrenimini Buffon Lisesi’nde sürdürdü.
1920’de Paris Konservatuvarı’na giren Rey, burada kompozisyon, piyano ve orkestra şefliği dersleri aldı. 1925 yılında konservatuvardan mezun oldu.
Rey, aynı zamanda, Türkiye’nin ilk operası olan “Leyla ile Mecnun”u da besteledi. Bu opera, 1923 yılında İstanbul’da sahnelendi.
Türkiye’ye döndükten sonra, Ankara Devlet Konservatuvarı’nda kompozisyon ve piyano dersleri vermeye başladı. 1934 yılında, Ankara Devlet Konservatuvarı’nın orkestra şefi oldu.
1936 yılında, İstanbul’da İstanbul Şehir Orkestrasını kurdu. Bu orkestra, Türkiye’nin ilk profesyonel orkestrasıydı. Rey, bu orkestranın şefliğini 1968 yılına kadar sürdürdü.
1938 yılında Ankara’ya çağrılarak Ankara Radyosu’nda Batı Müziği Bölümü Şefliği yaptı. 1940’da İstanbul’a dönerek öğretmenliğini, piyanistliğini ve orkestra şefliğini sürdürdü.
1945 yılında İstanbul’da Filarmoni Derneği’nin kuruluşuna ön ayak oldu. Bu dernek aracılığıyla dünyaca ünlü şef ve solistlerin Türkiye’ye gelip konserler vermesi mümkün oldu.
1950-1955 yılları arsında İstanbul Radyosu’nda, Temsil Kolu Şefi olarak çalıştı. Ayrıca “Piyano Dünyasında Gezintiler” programını hazırlayıp sundu. 1968’de emekli olana kadar İstanbul Şehir Orkestrası’nı yönetmeyi sürdürdü.
Aile bireylerinin ölümü ve maddi sıkıntılar sonucunda konak yaşamı sona erip Serencebey’deki küçük apartman dairesinde yalnız yaşayan Cemal Reşit Rey, yaşlılık dönemindeki sanat dünyasından uzaklaştı.
1960’ların sonunda Haldun Dormen’in önerisi ile yeni bir oyun üzerinde çalıştı. Yaygara 70 isimli oyunun başarısının ardından aynı ekiple Uy Balon Dünya isimli yeni bir çalışma daha yapıldı ancak çok başarılı olmadı. 1971 yılında son opereti olan Bir İstanbul Masalı’nı besteledi.
Rey, 7 Ekim 1985 tarihinde İstanbul’da öldü.
Rey, Türk müziğinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuş bir bestecidir. Eserleri, Türk müziğinin Batı müziği ile sentezlenmesine öncülük etmiştir.
Rey, Türk müziğinin gelişimine yaptığı katkılardan dolayı, 1982 yılında Türkiye Devlet Sanatçısı unvanını aldı.
Rey’in en önemli eserleri şunlardır:
- Operalar: Leyla ile Mecnun (1923), Sevil Berberi (1927), Ferhat ile Şirin (1931), Turandot (1936), Onuncu Yıl Marşı (1925), İstanbul Rapsodisi (1932), İki Ses ve Piyano için Sonat (1923), Keman ve Piyano için Sonat (1924), Piyano Konçertosu (1925), Orkestra için Süit (1926), Piyano ve Orkestra için Konser (1930), Oda müziği eserleri, Şarkılar
