Şair Nef’î, 17. yüzyıl Türk şâirlerindendir. Kasidede gerçek bir varlık göstermiş ve gerek kendi zamanında, gerekse sonraki yüzyıllarda kaside yazan bütün şairlere etki eden şâir, edebiyatçı ve hiciv üstadı.
Asıl adı Ömer olan Nef’i 1572 yılında Erzurum’un Hasankale’sinde doğdu. Bundan dolayı devrin kaynakları Nef’i’den Erzenü’r-Rumî diye söz ederler. Babası ülkesinin efradından Sipahi Mehmed Bey diye anılan bir kişidir.
Nef’i, henüz genç yaşta şiirle ilgilenmeye başladı. İlk şiirlerinde “Darrî” mahlasını kullandı. Daha sonra, Erzurum’da defterdar olarak görev yapan tarihçi Gelibolulu Âlî’nin teşvikiyle “Nef’î” mahlasını kullanmaya başladı.
Nef’i, şiirlerinde sebk-i Hindî akımının etkisini gösterdi. Bu akım, Arap ve Fars edebiyatlarından gelen süslü ve sanatlı bir anlatım tarzıdır. Nef’i, bu akımı Türk edebiyatına en iyi şekilde uygulayan şairlerden biridir.
Nef’i’nin şiirleri, aşk, tabiat, din ve siyaset gibi konuları kapsar. Ancak, en çok bilinen şiirleri hiciv şiirleridir. Nef’i, hicivlerinde döneminin önemli şahsiyetlerini acımasızca eleştirmekten çekinmezdi. Bu yüzden, sık sık padişahın da tepkisini çekti.
Nef’i, 1635 yılında idam edildi. İdamının nedeni, dönemin padişahı IV. Murat’ı hicveden bir şiir yazmasıydı. Nef’i’nin idam edilmesi, Türk edebiyatında bir dönüm noktası oldu. Bundan sonra, şairler hiciv konusunda daha dikkatli davranmaya başladılar.
Nef’i, Türk edebiyatında hiciv türünün en önemli temsilcilerinden biridir. Şiirleri, günümüzde bile okunmaya ve sevilmeye devam etmektedir.
Gazel
Yazanlar peykerim destimde bir peymâne yazmışlar
Görüp mest-i mey-i aşk olduğum mestâne yazmışlar
Bana teklîf-i zühd etmezdi idrâk olsa zâhidde
Yazıklar kim anı âkil beni dîvâne yazmışlar
Değildir gözlerinde sâye-i müjgânı uşşâkın
Hatın resmin beyâz-ı dîde-i giryâne yazmışlar
Benim âşık ki rüsvâlıkla tutdu şöhretim şehri
Yazanlar kıssa-i Mecnûnu hep yâbâne yazmışlar
Nice zâhirdir ey Nef’î sözünden dildeki sûzun
Yazınca nüsha-i şi’rin kalemler yâne yazmışlar
