III. Ahmet (1673-1736) döneminde yayımlanan 1691 fermanıyla yedi oymaktan oluşan Türkmen halkı Emirdağ’a yerleştirildi. Bunlar; Kabile-i Kaçarlı, Öşili, Tanburacalı, Çilli, Hacı Fakılı, Kabile-i Caberli, Kabile-i İncili’dir. Kaçarlı (Kacerli), Çilli ve İncili oymakları Emirdağ merkezde yaşamakta olup hâlen mahalle adlarıdır. Caberli oymağı da Emirdağ merkezdedir, ancak mahalle adı değildir.
Öşili oymağı Avşar olup Emirdağ ağzında “Evşili” olarak geçmektedir. Evşili oymağı Elhan ve Türkmenakören (Averen) köylerinde bulunmaktadır. Tanburacalı oymağı ise Suvermez köyüne yerleştirilmiştir. Hacı Fakılı oymağı ise mutemelen Balcam köyünde veya diğer yerleşim birimlerindedir.
Bu yazımızda Kacerli mahallesinden bahsedeceğiz. Kacerli oymağı; Türkistan, Azerbaycan, İran ve Anadolu’da yaşayan Türkmen kabilesi olup İran’da (1796-1925) tarihlerinde iktidarda bulunmuştur. Ali Rıza Han, 1925’te kanlı bir darbe yaparak, Kaçar iktidarına son verip Pehlevî hükümetini (1925-1979) kurdu.
Kaçarlar; bugün, Türkistan, Azerbaycan, Anadolu ve kalabalık bir şekilde Esterâbat dahil İran’da yaşamaktadır. (Kaçarlar hakkında Emirdağ Tarihi kitabımızda geniş bilgi mevcuttur.)
Kacerli, 300 yıllık geçmişinde Emirdağ’ın en hareketli merkezi durumundaydı. Çarşıyla iç içe olması, pek çok zenaatin burada işlenmesi nedeniyle pazar da bu mahallede kurulurdu. Mahallede bulunan; yağcı, nalbant, kepici, demirci, kalaycı, kireçci, kilimci, at arabacı, berber, aşçı, tahinci, fırıncı, keçeci, kök boyacı, bakkal esnafı bütün Emirdağ’ın köyleri de dahil ihtiyacını karşılardı.
Kacerli’nin kurucu aileleri, yerleşikleri şu sülalelerden oluşmaktadır:
Abidinler (Kerman)
Ağmehmetler (Kocaman)
Alişiroğulları (Akkaş, Işıklar)
Arap Hasanlar (Dedeci)
Bozahmetler (Urfalı, Boz)
Çıldırlar-Çeleler (Çıldır-Çelik)
Çilaliler (Gül)
Duraliler (Ünal)
Hacı Ahmetliler-Çıttanlar (Karaca)
Hacı Dervişler (Özdeveci)
Hacı Haliller (Güler)
Hacıavcılar (Avcı)
Halaçoğulları (Halaç, Akın)
Hatipoğulları (Okutan)
Ibıdıklar (İbrik, Keskiner, Kırpık)
İdrisler (Sezer)
Kalenderli (Kalender)
Kazıkomarlar ( Malak, Demirkazık)
Kırlıoğulları (Dölek, Aksoy)
Kilciler (Kahya-Yılmazer-Kilci )
Köçekler (Ünlü)
Lökler-Alatlar (Gürbüz )
Lömenler-Numanlar (Yenilmez)
Mollayusuflu (Mola, Bilal, Önaçan)
Tahmazlar (Tapmaz, Yaldızkaya, Bademli)
Takazlar (Denizli)
Tingilliler (Erenoğlu, Çınar )
Üceveliler (Yüce, Yüceer)
Yardımcılar
Emirdağ Kacerli mahallesi sosyolojik anlamda araştırılmaya değer bir yerleşim birimidir. Yerli halkının davranış, tutum ve hareketleri her bakımdan araştırılıp değerlendirilmeye layıktır. Burada yazacaklarımızın benzerleri her yerleşim alanında görülse de Kacerli’nin mutlaka bir farklılığı bulunur. Bu durumun özellikle Kacerli uşağı dediğimiz gençleri tarafından da bilinmesi ve ayrıcalıklı bir konuma büründürülmesi önemlidir. Gerçi yeni yüzyılda pek çok kültürel değer kaybolsa da Kacerli uşağı kendi kültürlerini yaşatma açısından gayret sarf etmektedir.
Günümüzde modernleşme yalnızca binalarda değil, düşüncelerde, sosyal hayatta ve daha pek çok alanda kendini göstermektedir. Modernleşme, eskiye ait ne varsa yok ediyor ve değiştiriyor. Yeni duruma ayak uydurmak, kitleler için toplumsal bozulmalara neden oluyor. Mahalle kültürü, bu toplumsal bozulmanın başında gelmektedir. Ancak Kacerli için bu tespit geçersizdir. Zira Kacerli’de çok kuvvetli aile bağları, akraba ilişkileri halen canlılığını muhafaza etmektedir. Mutluluk ve kederde ortak duygulara sahip olmak Kacerli’nin temel vasfıdır. Böylece, Kacerli halkı; aidiyat, mensubiyet şuuru içerisinde geleceğe doğru emin adımlarla yürümektedir. Mensubiyet şuuru, insanlardaki maşeri vicdanı da harekete geçirir. Bunda Kacerli halkına önderlik yapan büyüklerin katkısı çok fazladır. Şimdiye kadar seçilen muhtarlar bu şuuru hep canlı tutmuşlardır. Kacerli’in son muhtarı Musa Alkan kardeşimizin birlik beraberlik konusunda yaptığı çalışmaları yakından bilmekteyiz. Muhtar Musa Alkan, yurt dışındaki Kacerli uşağını da harekete geçirerek güzel işlere imza atmaktadır.
Kacerli’de toplumsal yardımlaşma ve imece yaygın bir biçimde işlevine devam etmektedir. Özellikle düğün, ölüm, kış hazırlıkları, yardım gibi konularda örnek olmayı devam ettirmektedirler.
Kacerli’nin sokaklarında çocuk sesleri hiç eksik olmaz. Geleneksel çocuk oyunları oynanır. Takvime bağlı gelenekler yaşatılmaya çalışılır.
Yazının başlığını “Kacerli Uşağı” koymamızın nedeni bu sözün bir övünç tamlaması olarak kullanılmasıdır. Birlik beraberlik söz konusu olduğunda; “Biz Kacerli uşağıyık” demeleri maşeri şuurun bir nişanesidir. Geçmişin güzelliklerini geleceğe taşıyan Kacerli uşağı, yurt dışında da geleneklerini sürdürmektedir.
Ahmet Urfalı
