Ermeni terör örgütü ASALA ve faaliyetleri

Ermeniler, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra bağımsızlıklarına kavuşmak için Hınçak ve Taşnak ihtilal örgütleri halinde isyan ve terör eylemlerine başvurdular ve Osmanlı Devleti içerisinde sayısız eylemde bulundular. I. Dünya Savaşı’ndan sonra ikinci kuşak Ermeni terörü olan Nemesis faaliyete geçti ve İttihat ve Terakki Partisi’nin ileri gelenleri bu örgüt tarafından öldürüldü. Bu terör faaliyetlerinden yaklaşık 50 yıl sonra, 1970’li yıllarda sol ve sağ Ermeni grupları tekrar sahneye çıktılar.

1973’te gerçekleştirilen ilk eylemler bireysel ağırlıkta idi. İlk organize eylemler ise 1975 yılında başlamıştı. Ön plana  çıkan terör örgütü ise Sovyetler Birliği tarafından 1975 yılında Lübnan’da kurulan ve sol görüşlü bir örgüt olan ASALA (Ermenistan Kurtuluşu İçin Ermeni Gizli Örgütü) idi. ASALA’nın ilk hedefi Doğu Anadolu Bölgesi’ni Türkiye’den kopararak Sovyet Ermenistanı’na bağlamak, daha sonra ise tüm Ermenileri Sovyetler Birliği önderliğinde toplamaktı. 

Bu sitede ASALA’nın en önemli eylemlerden birisi ve Türkiye’de gerçekleştirdiği ilk eylem olan Ankara Esenboğa Havaalanı baskınıdır.

Ermeni terörünün 1973-1986 yıllarını kapsayan bu döneminde en önemli örgüt, Ermenistan’ın Kurtuluşu için Gizli Ermeni Ordusu (Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia / ASALA) dur. ASALA adını ilk kez 20 Ocak 1975’te Dünya Kiliseler Birliği’nin Beyrut Bürosu’na bombalı saldırı düzenleyerek duyurdu ve bu tarih örgütün kuruluş günü olarak kabul edildi. ASALA’nn kuruluşunda Sovyetler Birliği ve Marksist bir örgüt olan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ)’nün rolü oldukça büyüktür. ASALA’nın kurucusu ise FKÖ’ye bağlı Ermeni bir militan olan Agop Agopyan’dır. Agopyan’ın dışında örgütün kurucuları arasında 6 kişi daha vardı ve bunlardan en önemlisi Agop Tarakçıyan’dır. ASALA’nın diğer bir kurucusu ise Paris’teki “Ulusal Ermeni Hareketi” MNA’nın lideri Ara Toranyan idi. MNA ASALA’ya özellikle siyasî destek sağlayan bir örgüttü.

ASALA’nın kuruluş amacı 1915 yılında Türkiye’de meydana geldiğini iddia ettikleri sözde Ermeni soykırımının Türk devleti tarafından yapıldığını Türkiye Cumhuriyeti’ne itiraf ettirmeyi sağlamak, Türkiye’yi bu soykırım nedeni ile tazminat ödemeye zorlamak ve Türkiye’nin işgal ettiğini iddia ettikleri Doğu Anadolu’daki toprakların sözde yasal sahiplerine, yani Ermenilere iadesini sağlamak ve bu maksatla, bu topraklar üzerinde müstakil bir Ermeni devleti kurmak, veya bu toprakları Sovyet Ermenistanı’na bağlı bir Sosyalist Cumhuriyet haline getirmektir. ASALA bu amaçlarını gerçekleştirmek için tek yolun şiddet eylemlerinden geçtiğini düşünmekteydi.    

Bu dönemde kurulan Ermeni terör örgütleri için Lübnan’ın önemi oldukça önemlidir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Ermenilerin göç ettiği ülkelerden birisi olan Lübnan’da 1970’li yıllara gelindiğinde 200.000’den fazla Ermeni diasporası yaşamaktaydı ve bu rakam dünyadaki Ermenilerin %6’sına denk gelmekteydi. Çoğunluğunun maddi durumu iyi olmayan bu Ermeniler kendilerini Lübnan’da bulunan değişik örgütlerin içinde buldular. Bu durum da Ermeni terör örgütlerinin kurması için gerekli zemini hazırladı. 

ASALA’nın merkezi de Beyrut’un batısında bulunmaktaydı. ASALA’nın merkez komitesine bağlı siyasî ve askerî merkezler olmak üzere iki komuta grubu bulunmaktadır. Siyasî merkezlerde çalışanlar ülke ve bölge sorumluları olarak görevlendirilmektedirler. Siyasî merkezde çalışanların askerî merkezle doğrudan ilişkisi bulunmamaktadır. Askerî merkezler de komuta gruplarına ayrılmışlar ve doğrudan merkez komitesine bağlı hücreler biçiminde örgütlenmişlerdi. Hücreler genellikle iki ya da dört kişiden oluşmakta, eylem yapmak üzere bir ülkeye gönderilen hücre elemanları ancak gerektiğinde ve merkez komitesinin bilgisi dahilinde o ülkedeki siyasi merkezle iletişime geçebilmektedir. 

Bütün terör örgütleri gibi ASALA’nın militanlarını bir arada tutarak operasyonlar gerçekleştirmesi için mali açıdan yeterli olması gerekliydi. ASALA’nın 1978 tarihli bildirgesine göre, dünyadaki bütün Ermenilerin örgüte yardım etme zorunluluğu vardı. Bunun dışında ASALA çeşitli devlet ve örgütlerden aynı zamanda Ermeni olmayanlardan da yardım almıştır. Bunların dışında örgüt haraç, silah kaçakçılığı, sahte para ve en önemlisi uyuşturucu ticaretinden gelir elde etmekteydi.

Türkiye’deki Ermeniler de ASALA’ya yardım ettikleri görülmektedir. İstanbul’da faaliyet gösteren bir Ermeni Vakfı’nın ASALA’ya yaklaşık 30 milyar lira para gönderdiği tespit edilmişti. Ayrıca İstanbul Ermeni Patrikhanesi’ndeki bazı din adamları da ASALA’ya yardım etmekteydiler. ASALA’ya toplanan paralar sadece gönüllü olarak yapılmamaktaydı. Örgüte para vermek istemeyen zengin Ermenilerden haraç da toplanmaktaydı. Bu şekilde Toronto’da zengin Ermenilerden haraç toplayan Rafi Balyan, Melkon ve Haçik Garakhanyan ve Harut Kevork adlı ASALA militanları 1982 Eylül ayında tutuklandılar. ASALA diğer Ermeni terör örgütlerinden farklı olarak kaçakçılık işlerine de karışmıştı. ASALA’nın da dahil olduğu  bir çete Türkiye’ye yaklaşık 400 bin silah ve 2.5 milyon mermiyi kaçak yollarla sokmuştu. Bu çetenin ASALA’ya yardım eden Kapalıçarşı’daki Ermeni kuyumcularla da ilişkisi vardı. ASALA’nın uğraştığı diğer bir alan da sahte para basmaktı. 1985’te Türkiye’de 100 bin dolar sahte para basarak piyasaya süren çetenin ASALA ile ilişkisi belirlenmişti. Daha sonraki yıllarda ASALA Türkiye’de yine sahte paraları piyasaya sürecektir. 1992 yılında yakalanan ve ASALA ile irtibatlı olduğu belirlenen çetenin Türkiye’ye bir milyar dolar sahte para soktuğu iddia edilmişti. 

ASALA’nın en büyük gelirlerinden birisi uyuşturucu kaçakçılığından gelmekteydi. Ermenilerin Lübnan iç savaşından sonra Lazkiye, Güney Kıbrıs ve Atina’ya yerleşmeleri ve buraların dünya uyuşturucu kaçakçılığının merkezi olması ASALA’nın bu trafikteki rolünü  gözler önüne sermektedir. ASALA uyuşturucu işlerini organize etmemiş, fakat uluslararası uyuşturucu organizasyonları ASALA’yı ve onun Ermeni destekçilerini kullanmışlardır. ASALA’nın Avrupa’daki uyuşturucu kaçakçılığındaki rolünü göstermesi açısından şu veri yeterlidir: 1980 yılında Fransa’da tüketilen Uzakdoğu’dan gelen eroinin % 80’i ASALA yoluyla gelmiştir. Avrupa’daki ASALA ile bağlantılı en önemli uyuşturucu çetesi ‘‘Ayakkabıcılar Çetesi” adı verilen örgüt idi. Çetenin lideri Kevork Vartanyan ve 17 üyesi İsveç’te 1982 yılında yakalanmıştı.

ASALA diğer Ermeni örgütlerinden farklı olarak dünyanın değişik yerlerindeki terör örgütleriyle de işbirliği yapmıştır. FKÖ ile ilişkisinin dışında Japon Kızıl Ordusu, İtalyan Kızıl Tugaylar, EOKA- B, Kürdistan İşçi Partisi (PKK), İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) ve başta TİKKO olmak üzere Marksist-Leninist Türk örgütleriyle de bağlantısı bulunmaktadır. ASALA eylemlerinde takma adlar da kullanmıştır. 3 Ekim, Orly, 9 Haziran, Ermenistan Gizli Ordusu, Yeni Ermeni Direnişi, Fransa Eylül Örgütü, 15 İsviçre Grubu, Kızıl Ermeni Ordusu, Dünya Cezalandırma Teşkilatı, 28 Mayıs, Ermeni Milli Komitesi ve Ermeni Halk İhtilal Hareketi bunlardan bazılarıdır. 

ASALA 1975-1986 yılları arasında 158 eylem gerçekleştirdi. Bu eylemlerin gerçekleştirildiği ülkeler ise şekildedir: Fransa 36, Lübnan 29, Türkiye 19, İtalya 18, İsviçre 15, İran 8, İspanya 8, İngiltere 5, ABD 4, Kanada 4, Danimarka 4, Federal Almanya 3, Yunanistan 3, Irak 1 ve Lüksemburg 1. ASALA en fazla Fransa, Lübnan, Türkiye, İtalya ve İsviçre’de eylem yapmıştır. ASALA’nın eylem yeri olarak özellikle Fransa’yı seçmesi bu ülkedeki Ermeni nüfusun fazla olması nedeniyle militanların kendilerini rahat hissetmeleridir. Nitekim Ermeni teröristler tutuklansalar da ya hemen salıveriliyorlar, ya da çok az ceza alıp hapisten çıkıyorlardı. Bun da Fransız basının taraflı tutumunun etkisi büyüktü.

ASALA’nın hedefinde olan ülkeler ise Türkiye 69, Fransa 29, İsviçre 25’tir. Türk hedefler çoğunlukta olmasına rağmen toplamda ancak %40’a tekabül etmektedir. ASALA’nn Türkiye’nin dışındaki hedeflerin büyük çoğunluğunun Fransa ve İsviçre’ye yönelik olmasının nedeni ise ASALA militanlarının bu ülkelerde yakalanması ve bunların salıverilmesi için ASALA’nın bu ülkelere yönelik tehdit saldırılarıydı. 

Eylemleri 

Kaynak: Sakarya Üniversitesi