Denizli’nin Sarayköy ilçesi Hisar köyündeki antik kent Attuda’da arkeolojik amaçlı yüzey çalışmaları tamamlandı. Fotoğraf ve gezi meraklılarının uğrak mekanı olan Hisarköy’ün; antik kent Attuda’da kazı çalışmalarına başlanması durumunda tarihi ve doğal güzellikleriyle Türkiye’nin gözde turizm merkezlerinden birisi olması bekleniyor.
Denizli Sarayköy’de Karya ve Frigya arasında bir sınır kenti olarak M.Ö. 200 yılında kurulduğu tahmin edilen Attuda Antik Kentinde, PAÜ Arkeoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Bilge Yılmaz Kolancı başkanlığında 29 kişilik ekip tarafından yürütülen yüzey araştırmaları tamamlandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2020 yılında verdiği izinle yapılan ve yaklaşık 1 ay süren çalışmalar sonucunda önemli bulgulara ulaşıldı. Araştırma ekibinde, tarihçi, arkeolog, epigraf, jeolog, biyolog, mimar, jeofizik mühendisi, ressam gibi farklı alanlarda uzman isimler yer alıyor.
Fotoğraf ve gezi meraklılarının uğrak mekanı olan eski adıyla Attuda yeni adıyla Hisarköy, tarihi önemi ve doğal güzellikleri bakımından Şirince ile mukayese ediliyor. Ancak henüz turizme hazır olmayan Hisarköy’de motel, pansiyon, restoran gibi tesislerin eksikliği hissediliyor. Köyü gezmeye gelenler, günlük ihtiyaçlarını köy kahvesinden ve bakkaldan karşılıyorlar. Sit alanı ilan edilmesi nedeniyle devlet Hisarköy’ü 90’lı yıllarda yakındaki başka bir alana taşımış. Köylülerin büyük bölümü yeni yerleşime taşınmasına yaklaşık 40 kişi halen eski Hisarköy’de, yani Attuda’da ikamet ediyor.
Tarihi Kalıntılar Köyün Her Yerinde
Sarayköy Babadağ güzergahında yüksek rakımlı yeşil bir tepe üzerine kurulmuş olan Hisarköy’ü gezdiğinizde adeta zamanda yolculuğa çıkıyorsunuz. Tertemiz havası ve doğal güzellikleri bir yana; köyün dar sokaklarında birçok antik ve yeni dönem eserlere rastlıyorsunuz. Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde Hisar’da yaşam kesintisiz devam etmiş. Bu nedenle de bölgede üst üste birçok arkeolojik katman birikmiş. Zaten eski köy evlerinin duvarlarında halen Roma sütunlarına, eski yazıtlara sıkça rastlıyorsunuz. Köyün camisindeki musalla taşı bile antik roma sütunlarından yapılmış.
Kazı Başkanı Dr. Bilge Yılmaz Kolancı Attuda ile ilgili şu bilgileri verdi:
“Bölgede ilk etapta yüzey araştırmalarını tamamladık. Çalışmalarımızda köy halkı da bize çok destek oldu. Attuda; Afrodisias ile Laodikya’yı birbirine bağlayan yol güzergahında bir dağ yerleşimi. Hem Karya ve Frigya bölgelerini birbirinden ayırıyor, hem de iki bölgeyi birbirine bağlıyor. Stratejik açıdan çok önemli bir kent. Roma imparatoru Agustus döneminde burada yapılaşma başlıyor. Roma’nın önemli ailelerinden olan Kaymini sülalesi burada yaşamış. Bunlar Batı Anadolu’da önemli siyasi görevlerde bulunmuş bir aile. Hem Afrodisias’daki Afroditte tapınağında rahip ve rahibe olarak görev alıyorlar, hem de tapınağın hazinesinden sorumlular. Çevredeki antik kentlere para bağışlayarak yapı inşa ettirdikleri biliniyor. Attuda’da MÖ 2 yüzyılda sikke basılmış olması kentin ekonomik durumunun iyi olduğunu gösteriyor.
Tarihçi Strabon, Attuda’da Menkaru adlı tanrıya ait bir tapınak ve çok önemli bir tıp okulu olduğundan bahsediyor. Menkaru, dönemin sikkeleri üzerindeki at üzerinde binici bir tanrı olarak tasvir ediliyor. Metaradrastos diye çok önemli bir tanrıçası da var. Metarados Anadolu’da bilinen Kibele’nin yerel bir versiyonu. İki yanında aslanlarıyla birlikte ayakta betimlenen bir tanrıça. Tarihi önemi büyük bir yerleşim.”
Selçuklu Uç Beyleri Bölgede Haçlılarla Savaşmış
Bölgede ayrıca bölgeyi Türkleştirmek ve Müslümanlaştırmak üzere Selçuklu tarafından bölgeye yerleştirilerek Haçlılarla savaşa tutuşan Selçuklu uç beylerinin mezar ve türbeleri de bulunuyor. Okçu Baba, Çiçekçi Baba, Mecnun Dede bunlardan bazıları. Günümüzde Hisar’da 300’e yakın köy evi var. Bunlardan 143 tanesi tescil edilmiş. Değirmen, eski köy sineması, köyün tarihi kahvesi görülebilecek tarihi yapılardan bazıları. Evlerden bazılarında halen geleneksel dokuma tezgahlarında Buldan dokumaları üretiliyor.
Ayrıca Buldan Meslek Yüksek Okulu Mimari Restorasyon Bölümü öğrencileri bitirme projeleri kapsamında Attuda’da belirlenen 7 tescilli yapının röleve ve restorasyon projelerini hazırlıyorlar.
Turizmin Gözbebeği Olacak
Aslen Hisarköylü olan, ilkokul ve ortaokulu burada bitiren Sarayköy Hisarköy Attuda Turizm Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı ve Arkeolog Tarık Urgan ise, “Hayalimizdeki projeyi gerçekleştirirsek, burada kazılar başlarsa Türkiye’de eşi benzeri olmayan bir yerleşim ortaya çıkacak. Köye girdiğinizde MÖ 2. Yüzyıldan girip Cumhuriyet döneminden çıkıp gideceksiniz. Adeta zamanda yolculuk yapacaksınız” dedi.
Hisar Mahalle Muhtarı Aşkın Şen ise, köyün gençlerinin çalışmak amacıyla Denizli’ye göç ettiğini belirterek, köyde 55-60 yaş üstü emeklilerin kaldığını söyledi. Attuda’ya ilginin her geçen gün arttığını ifade eden Şen, “29 Ekim’de yaptığımız eğlence ve şenliklerle köyümüzü canlandırdık. Köylüler olarak arkeolojik çalışmaları da destekliyoruz. Burası şehir karmaşasından uzak güzel bir yer. Özellikle yazın gelen geri gitmek istemiyor. Gerekli çalışmaların yapılarak Hisar’ımızın turizme kazandırılmasını istiyoruz” diye konuştu.
