Merhaba sayın okurlar, bugün size sevinçle Hacı Bektaş Veli’nin dünyaya bıraktığı tesiri üzerine bu makaleyi sunuyoruz.
Hz Muhammed’in ve Hz Ali’nin soyundan geldiği için şanı mezhep üstüdür, ayrıca İslam Tasavvufunun Pirlerden olduğu için şöhreti Türk ve Müslüman dünyası dışına uzamıştır.
UNESCO’ya göre Hacı Bektaş Veli 13. asrın lisanıyla 8 asır sonra yazılan İnsan Hakları beyannamesinin fikirleri ifade etmişti.
Hayatı
1209 yılında bugünkü İran’daki Nişapur’da doğduğunu düşünülüyor. Peygamber ve Ehl-i-Beyt soyundan gelmesiyle annesi Hatem Hatun’dan Türk soyundan da gelmişti.
13. asrın Türk Tasavvuf Hocası Ahmed Yesevi’nin tarikatına bağlı olmasıyla birlikte Vefai ve Kalenderi Tarikatlarına bağlıydı ve bir takım görüşlere göre İsmaili yani yedici şiilikten tesirleri vardır.
Davası İslam dünyası için hayli mühimdi ve hem Müslüman hem genel Dünyayı için zor bir dönemde gerçekleşti. Nitekim, aynı dönemde Moğol istilalar başlamıştı ve dolayısyla Türkmen boylar ile Anadolu Rum Selçuklu saltanatına göçmek zorunda kaldı.
Hayatı başat tarihi olaylarla denk gelmişti, zira 1240 yılında Babai ayaklanması siyasi ve dini sebeplerden ötürü meydana gelmişti. Kendisi katılmadı fakat kardeşi Menteş katıldı ve orada hayatını yitirdi. Selçuklu saltanatı başkaldırıyı Frenk paralı askerlerle bastırmıştı.
Mevlana ile çağdaşdı ve onunla bir şekilde rekabet içindeydi, zira kendisi halka yakın iken Mevlana saraya daha yakındı. Aynı şekilde Ahilik esnaf dayanışma teşkilatın kurucusu Ahi Evran ve büyük şair Yunus Emre ile çağdaşdı.
Bize Makalat ve Fevaid gibi bir çok eserler bıraktı
Türk tasavvuf dervişlerin Anadolu Erenlerdendi ve Osmanlı imparatorluğun kuruluşuna rol oynayan bir çoğuna tesir bırakacaktı örneğin şeyh Edebalı’ya.
İbadetlerde Türkçe dilini kullanrak Türkçe dilini ve Türk kültürü için büyük bir önem almıştı ve böylece mudafaa edilmesine ve yayılmasına yardım etmişti. Dolayısıyla Anadolu halkların Müslüman ve Türk dünyasına katılamasına büyuk bir etkisi oldu.
1270 civarında vefat etti ve öğretisi ve müritleri Balkanlardan Orta Doğuya kadar tesir bıraktı.
Öğretisi
Düşüncesinin temeli Tasavvuftan almasıyla, aynı zamanda Türk Şamanizm ve İslam önceki İran inançlara dayanır.
Tasavvuf sevgiye, insancılığa, hoşgörüye, nefsin ve egosunun ötesine geçmesine, ahlakın gelişmesine, kendini tanımasına, bilincin yükselmesine ve toplumsal barışa dayalıdır.
Türk Şamanizm cezbeye, doğa ile ahenke, müziğe, dansa, Türk Törenin ahlakına ve geleneğe dayalıdır.
İranın eski inançları iyi ve kötü ayrımına ve ateş gibi doğa güçlere önem verir, İran yeni yılı Nevruzun kutlaması ondan geliyor.
Tasavvufta irfani ve ahlaki mükemmeliyeti denilen insan-i-kamil makamına ulaşmaya yardım eden Kuran’a dayanan 4 kapı 40 makam yolun kurucusur.
Ve öğretisi kesinlikle en güzel deyişleri ile bize ulaşmıştır :
Eline diline beline sahip ol.
Yolumuz ilim, irfan ve insanlık sevgisi üzerine kurulmuştur.
İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır.
Kadınlarınızı okutunuz, kadınları okutmayan millet yükselemez.
Kimsenin ayıbını arama, kendi ayıbını görür ol.
Incinsen de incitme.
Dili, dini, rengi ne olursa olsun iyiler iyidir.
Düşmanınızın bile, insan olduğunu unutmayınız.
Araştırma açık bir sınavdır.
Her ne arar isen, kendinde ara.
Türk dünyanın ve ötesine büyük tesir bırakan Hacı Besktaş Veli üzerine makalemizi okuduğunuz teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Sevgi ile.
Özler Atalay Yükseloglu
