“Zoru hemen yaparız, imkânsız ise biraz zaman alır.”
Fridtjof Nansen
Konu üzerinde yazdığımız iki yazıda genel bir değerlendirme yaparak Eskişehir–Emirdağ’ın yol durumunu izah etmeye çalışmıştık. Bu yazımızda ise Emirdağlıların Eskişehir’deki sivil toplum örgütlenmesi hakkında bilgi verip görüşlerimizi yansıtacağız. Eskişehir’de yaşayan Emirdağlılar; bir araya gelmenin, sosyal ve kültürel etkinlikler yapmanın gereğine inanarak önce Emirdağlılar Derneği’ni 1987’de kurdular. Dernek, birçok etkinliğin yapılmasına öncülük ederek Eskişehir’de yaşayan Emirdağlıları bir araya getirdi. Zaman içerisinde derneğin gençlik kollarından ayrılan bir grup tarafından Temmuz 1994’te Aziziye Vakfı kuruldu. Aziziye Vakfı, süreli yayın olarak Aziziye Dergisi’ni 43 sayı yayımladı. Aziziye Vakfı, yurt içinde ve yurt dışında Emirdağ kültürünün tanıtılması konusunda gayretli çalışmalar yaptı. Vakfın kurucuları Ünal Ayrancı ve Figen Emeksiz’in üstün uğraş ve seviyeli faaliyetleri zihinlerde hâlâ yaşamaktadır. Daha sonra Aziziye Vakfı Mayıs 2001 yılında kapandı, Aziziye Dergisi de yayın hayatına son verdi. Aziziye Vakfı, faal olduğu 7 yıl içerisinde Emirdağ kültürünü yüksek bir düzeyde tanıtarak çok önemli bir işlev gördü.
Emirdağlılar Derneği feshedilerek vakfa dönüştürüldü. Emirdağlılar Sosyal Dayanışma Kültür ve Eğitim Vakfı 1997 yılında kuruldu. Vakıf; Emirdağlılar Eğitim Vakfı kısa adıyla, uzun yıllar Emirdağlıların yurt içinde ve yurt dışında etkili bir sivil toplum kuruluşu olarak görev yaptı. Vakfın kuruluşunda Emirdağlı iş adamları, akademisyenler, şair ve yazarlar, sivil toplum önderleri yer aldı. Çok önemli kültürel faaliyetler geçekleştirildi. Vakıf, 27 yıllık geçmişiyle kendini yenileyememenin, yönetici kadrolarında kültür insanlarına yer vermemenin ve proje üretememenin sıkıntısıyla daraldı, içine kapandı. Son yıllarda seçimli kongrelerde sıkıntılar yaşandı. Tartışmalar yargıya taşındı. Yönetimde vesayet iddialarının sonu arkası kesilmedi. Geçmişte Emirdağ toplumu için çok yararlı işler yapan bu taç kuruluşun yeniden eski günlerdeki sağlıklı durumuna kavuşması samimi dileğimizdir.
Devletin demokratik yapısının temel göstergesi olan dernekler; sivil toplum düzenin tesisinde çeşitli işlevler üstlenmiştir. Bunlar; demokratik katılım, yönetimin kontrolü ve demokrasi kültürünün yaygınlaştırılması şeklinde sıralanabilir. Otoriter ve totaliter rejimlerde dernekler yasaktır.
2005 yılından itibaren devletin vatandaşların dernek kurma hakkını kolaylaştırması sonucunda pek çok dernek kurulmuştur. Bu arada Emirdağ, Eskişehir, Afyon ve Avrupa’da dernekler faaliyete geçirilmiştir. Emirdağ derneklerinin ortak özelliği; hemşehri orijinli olarak yardımlaşma, dayanışma ve sosyal/kültürel amaçlar taşımalarıdır.
Emirdağ hemşehri derneklerinin yut içinde ve yurt dışında sayıca çoğalması beraberinde birlik ve beraberlik sağlanması, temsil edilme, etkinlik düzenleme gibi hususlarda karmaşaya sebep olmuştur. Birlik ve beraberliğin sağlanması konusunda iki çözüm yolu gündeme alınmıştır: Bunlar; 1- Bütün derneklerin fesh edilerek Vakıf çatısı altında toplanılması. 2-Bütün derneklerin tüzel kişiliklerini koruyarak bir üst yapı olan platformda temsil edilerek bütünleşilmesi.
Birinci çözüm yolu, Emirdağ derneklerine önerilmiş, ancak hiçbir dernek tarafından haklı olarak kabul edilmemiştir. İkinci çözüm yolu, 2013 yılından itibaren tarafımızdan projelendirilerek muhataplarına gönderilmiş, yüz yüze görüşmeler yapılmış, toplantılar tertiplenmiştir. Konuya hiç kimse itiraz etmemiş, herkes tarafından onaylanmış, ancak gizli bir niyet, platformun hayata geçirilmesine engel olmuştur.
Platform; Avrupa ve Türkiye ayaklı olarak düşünülmüş, Metin Edeer fedakârlık göstererek yurt dışındaki örgütlenmeyi üstlenmiştir. Nihayet platformun Avrupa ayağı ATEP (Avrupa-Türkiye Emirdağ Platformu) bütün ülkelerdeki hemşehri derneklerini kapsayacak biçimde örgütlendi. Ancak ATEP’in Türkiye ayağı bilinen sebeplerden dolayı bir türlü gerçekleştirilmedi.
Öte yandan şu anda Eskişehir’de; Afyon ve Eskişehir İline Bağlı 18 Pare Köyün Samanlı Dağı Yaylasını Koruma, Kültürünü Yaşatma ve Dayanışma Derneği, Emirdağ ve Köylüleri Kültür ve Sosyal Dayanışma Derneği, Ören Köylüler Kültür ve Sosyal Dayanışma Derneği, Ümraniye ve Çevre Köyleri Dayanışma Yardımlaşma Derneği, Bağlıcalılar Derneği olmak üzere beş dernek mevcuttur. Emirdağ’da kurulu bulunan Kalkındırma ve Dayanışma Derneği etkin bir çalışma yürütmektedir. İzmir’de Emirdağlılar Derneği ve Afyon’da Emirdağ Dayanışma Derneği halen faaliyetlerine devam etmektedir. Belçika’da EYAD (Emirdağ Dayanışma Derneği) çok önemli etkinliklerde bulunmaktadır. Yine yurt dışındaki Emirdağlılarla ilgili olarak Eskişehir merkezli kurulan Avrupa Birliği Türkleri Kültür ve Dayanışma Platformu, Sebahattin Tetik başkanlığında sosyal, kültürel ve ekonomik sorumluluk projeleriyle fevkalade anlamlı etkinlikler düzenlemektedir.
Bunların dışında Emirdağ arkadaş grupları, köy yapılanmaları da vardır. Çok derneğin olması aslında bir zenginliktir.
Eskişehir Emirdağ Kültür ve Sanat Derneği (ESAB) 2013 yılında bir grup Emirdağlı şair/yazarlar tarafından kuruldu. Kültür, tarih ve sosyolojik anlamda akademik etkinlikler yaptı. Yüzlerce konferans, panel, belgesel ve yayına imza attı. Ancak 2019 yılında kapandı.
Bir düşünce derneği olarak Eskişehir’de kurulan Sinerji Hareketi, 2019’da kuruldu. Genel anlamda kültür, medeniyet, düşünce üzerine çalışmalar yapan Hareket, bunu yanı sıra Emirdağ tarih, kültür ve sosyolojisine yönelik etkinlikler de düzenledi. Soner Çam başkanlığında pek çok girişim ve faaliyet gerçekleştiren Sinerji Hareketi 2023’te resmi kuruluşunu sonlandırdı.
Bütün bu açıklamalardan sonra tekrar platform konusuna dönecek olursak; 2013’te tarafımızdan yapılan ilk teşebbüs maalesef hayata geçirilemedi. Ardından Emirdağ’dan etkili bir hemşehrimiz soruna büyük ümitlerle el attı. O da belli bir mesafe almasına karşılık sonuca ulaşamadı.
Bu defa, bir yıllık hazırlık çalışmalarından sonra Habip Umutoğlu’nun başkanlığında kurulan Emirdağ Birlik Beraberlik Platformu yaptığı saha araştırmalarıyla etkinliklerine başlamıştır. Yeni platform, güçlü bir akademisyen kadrosuyla desteklenmekte ve projeler hazırlamaktadır. Platformun şu ana kadar yaptıkları, Emirdağ toplumunun beğenisine mazhar olmaktadır. Temennimiz bu girişimin hedefine sağlıklı bir biçimde ulaşmasıdır.
Emirdağ halkı, basireti, gücü ve yetenekleriyle herkesin kabul edip onayladığı “platform” konusunu halledecektir.
Kartacalı Hannibal, Alp dağlarını aşıp Roma’ya ulaşmanın imkânsız olduğunu söyleyen Komutanına; “Ya bir yol bulacağız ya da bir yol yapacağız.” Sözü hatırdan çıkarılmamalıdır.
Ahmet Urfalı
