Emirdağ’ın kuruluşundan bu yana idari yapılanmada aldığı adlar; Cırgın, Muslucalu, Aziziye üzerine hazırladığımız dizi yazıda bu hafta 1931’de verilen Emirdağ ismi üzerinde duracağız. Emirdağ; Cırgın 1691, Muslucalu 1740, Aziziye 1886, Emirdağ 1931 adlarıyla tarihi süreçlerden geçerek günümüze gelmiştir. Aslında Emirdağ adı, yerel tarihimizde önemli isimler olan ‘emir ‘ ünvanlı Türkmen Beylerinden dolayı verilmiş olup o tarihlerden beri kullanılmaktadır.
Emir ünvanlı Türkmen Beyleri şunlardır:
1-838’de Abbasi ordusunda görevli Türkmen Beyi Afşin Bey.
2-1068’de Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan Komutanı Emir Afşin Bey.
3-1116’da Anadolu Selçuklu Sultanı Müizzeddin Melikşah (Şahinşah)’ın komutanı Emir Mengücük.
Emir Mengücek, Anadolu Selçukluları (1075-1308) ile Bizanslılar arasında geçen Bolybotum (Bolvadin) Savaşında (1116) görev almıştır. Bu savaşta Anadolu Selçuklu Sultanı MüizzeddinMelikşah (Şahinşah) ordusu ile güneydeki dağ yamacına, Emir Mengücek ise kuzeydeki dağ yamacına yerleştiklerinden dolayı Sultan’ın bulunduğu dağa Sultan Dağı, Emir Mengücek’in bulunduğu dağa Emir Dağları denilmiştir. Emir dağları, Afyonkarahisar İl sınırlarının doğu-kuzeydoğusunda ve Emirdağ ilçesi ile Eber Gölü arasında konumlanır Emir Dağları’nın yükseltisi genelde kuzeyden güneye gittikçe artar. Kuzeyde Hodulbaba Tepesi 1547 metre, Emirdede Tepesi 2064 metredir ve daha güneyde Başyurt Tepesi 2281 metre yükseltisi ile dağın en yüksek zirvesini oluşturur. Yayla durumunda olan Emir dağları, yöre halkının hayvancılığı açısından önemlidir. Halk, yaz boyunca yurtlara çıkar.
1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu kapılarının Türklere açılması batıya doğru yeni fetihlerin kazanılması sonucunu getirmiştir. 1116’da yapılan Bolvadin Savaşında Selçuklu Hakanı Müizzeddin Melikşah’ın Komutanı Türkmen Beyi Emir Mengücek ile Bizans İmparatoru 1. Aleksios Kommenos arasında yapılmış ve savaş Türk zaferiyle sonuçlanmıştır. Böylece Bizans’ın Anadolu’daki büyük şehri Amuriye Türk hakimiyetine girmiştir. Bu fetih hareketinden sonra yöreye Türkmen yerleşmeleri de başlamıştır. 1240yıllarında yörenin Türkleştiği görülmektedir. Emirdağ’ya yapılan göçler 19. Yüzyıla kadar devam etmiştir. Emirdağ halkı; Boz-ulus oymaklarından oluşmaktadır.
Cırgın ve Muslucalu Türkmen oymaklarının adıdır. Aziziye, 1830-1876 yılları arasında yaşamış olan 32. Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz’den dolayı verilmiştir.
Emirdağ adı ise resmi olarak T.C. Başvekâlet Muamelat Müdürlüğünün 01.07.931 tarih ve 11387 sayılı kararnamesiyle kabul edilmiştir. Adı geçen kararnamede şöyle denilmektedir:
‘’Afyon Karahisar Vilayetine merbut Aziziye Kazası isminin (Emirdağı) na tebdili; Dahiliye Vekaletinin ve Şurayı Devler Heyeti Umumiyesinin tensibi üzerine İcra Vekilleri Heyetinin 1/7/931 tarihli xx içtimasında tasvip ve kabul olunmuştur. 1/7/931
Reisicumhur Gazi M. Kemal’’
Ahmet Urfalı
