Söze Peygamber Efendimizinel-Fiten’de yer alan bir hadisiyle başlamak istiyorum; “İstanbul, onun böbreği ele geçirilinceye kadar feth olunmayacaktır. Ya böbreği neresidir? diye sorulduğunda, o Amuriye demiştir. (el-Fiten)
El-Fiten; Hz. Peygamber devrinden sonra meydana gelmesi muhtemel hadiselere dair hadisleri bir araya getiren ana bölüm başlığının adıdır. Hem Amuriyehem İstanbul’un fethi Türkler tarafından başarılarak Efendimizin övgüsüne mazhar olduk. Amuriye’nin kesin fethi, 1116 yılında yapılan Bolvadin savaşı neticesinde sağlanmıştır. İstanbul’un fethinden 337 yıl önce gerçekleşen bu zafer, Emirdağ halkı tarafından anılmaya lâyıktır. Bu konu, mutlaka değerlendirilmelidir.
Emir Mengücük, Anadolu Selçukluları (1075-1308) ile Bizanslılar arasında geçen Bolybotum (Bolvadin) Savaşında (1116) görev almıştır. Bu savaşta Anadolu Selçuklu Sultanı Müizzeddin Melikşah (Şahinşah) ordusu ile güneydeki dağ yamacına, Emir Mengücük ise kuzeydeki dağ yamacına yerleştiklerinden dolayı Sultan’ın bulunduğu dağa Sultan Dağı, Emir Mengücük’in bulunduğu dağa Emir Dağları denilmiştir.
Bizans’ın Anadolu’daki en büyük kenti Amorium (Amuriye),verimli bir ovada kurulmuş, zenginliğinin verdiği ihtişamla dikkatler hep üzerinde olmuştur. Bronz çağından başlayarak Hitit ve Frig dönemlerini de yaşayan kent, Arap ve Türk ordularının hedefi olma durumunda kalmıştır. Bugün Emirdağ-Hisar köyü içinde bulunan kentin arkeolojik kazı çalışmaları yapılmaktadır. Aynı zamanda stratejik konumu ile önem taşıyan Amuriye,ayrıntısıile bilinen kuşatmalardan ilkini Abbasi Halifesi Harun Reşit’in oğlu Halife Mu’tasım zamanında (833-842) yaşamıştır. Annesi Türk olan Halife Mu’tasım, ordusunda Türk başbuğlara önemli görevler vermiştir. Bunlardan biri de Afşin’dir. Afşin, Amuriye kuşatmasında ordunun sağ kanadına komuta etmiş ve zaferde büyük pay sahibi olmuştur. Samarra kentinden gelen Abbasi ordusunda pek çok Türk askeri görev almıştır. Önce Aksaray’ı alan bu ordu, 1 Ağustos 838’de Amuriye’yi kuşattı. 12 gün süren savaştan sonra şehir düşmüştür.
Bizans’a böylesine ağır darbeler indirmesi sebebiyle Sultan Alp Arslan, ona hususi bir mektup göndererek kendisini affettiğini bildirdi. Bunun üzerine 100 bin altın ve aynı değerde kumaşve eşya karşılığında Antakya kuşatmasını kaldıran Afşin, Sultan’ın huzuruna çıkmak üzere süratle hareket etti (Nisan 1068). Selçuklu kuvvetlerinin, Sultan Alp Arslan’ın emriyle başlattıkları ve dört bir taraftan devam eden Anadolu akın ve seferleri 1067 yılı sonlarında tahta oturan yeni Bizans imparatoru RomanosDiogenes’i oldukça rahatsız etmişti. Bunlara engel olmak maksadıyla 1068 yılında Anadolu yönünde bir sefere çıkan imparator bazı kısmi başarılar da elde etti.Bu sırada Antakya kuşatmasını kaldırarak Sultan’ın yanına gitmiş olan Afşin, İmparatorun Suriye’de bulunduğu bir sırada Ahlat üstünden Anadolu’ya doğru yeni ve şiddetli bir akına çıktı. Sakarya ırmağı vadisine kadar ileri harekâtını sürdürdü. Bizans’ın o zamanlar en mühim merkezlerinden olan, Emirdağ-Hisar köyde bulunan Amuriye’yi ele geçirdi.
Emir Mengücük, Anadolu Selçukluları (1075-1308) ile Bizanslılar arasında geçen Bolybotum (Bolvadin) Savaşında (1116) görev almıştır. Bu savaşta Anadolu Selçuklu Sultanı Müizzeddin Melikşah (Şahinşah) ordusu ile güneydeki dağ yamacına, Emir Mengücük ise kuzeydeki dağ yamacına yerleştiklerinden dolayı Sultan’ın bulunduğu dağa Sultan Dağı, Emir Mengücük’in bulunduğu dağa Emir Dağları denilmiştir. Emirdağ, Selçuklular yıkıldıktan sonra Sahipataoğulları,Eşrefoğulları ve Karaman Beyliği’nin yönetimine geçmiştir.Emirdağ, I. Murat döneminde (1326-1389) Osmanlı topraklarına katıldı. Böylece Osmanlı döneminde idari yönetim olarak Germiyan (Kütahya) vilayetine, daha sonra da Hüdavendigar (Bursa) vilayetine bağlandı.
Ahmet Urfalı
