Yunus Emre, şiirlerinde cennet karşılığı olarak “uçmak” kelimesini kullanır. Tabir, eski Türk inançlarıyla bağlantılı olup Orhun Yazıtlarında ve Divan-ı Lûgat’it Türk’te de “uçtu-uçmağ” şekliyle geçer. Ruh (tin) ölümsüz olduğu için vefat edenler için “öldü” yerine “uçtu, uçmağa vardı, uçmağa gitti.” Sözleri tercih edilir. Böylece ölümün hüzün, keder, elem verici gerçeği hafifletilmeye çalışılır.
Her kültürü ve uygarlığın ölüm ve ölüm sonrasıyla ilgili farklı düşünce ve uygulamaları vardır. Bu konuda din ve gelenek, belirleyici bir özelliğe sahiptir.
Sözü buradan yakın zamanda “uçmağa varan” Emirdağ’ımızın mümtaz şahsiyeti Halil Erenoğlu’na getirmek istiyorum. “Her canlı ölümü tadacaktır.” ayeti Tanrı buyruğudur.
İbn-i Kemâl; “Göz yum cihândan aç gözünü kendi hâline
Sen göz yumup açınca bu dünya gelür gider
Âdem gerek durur adın âlemde andura
Âlemde ad ķalur u âdem gelür gider.”
Kemalpaşazâde; “Eser-i hayr ile kişi diridir
Kendü ölür ise işi diridir.” dizeleri kişiler açısından dünyanın “gelimli-gidimli.” olduğunu bildirir. İnsanın iyi ve güzel bir isimle anılması için geride bir eser bırakması gerektiği vurgulanır. Bırakacağı eseri olmayanların yerinde ise yeller esecektir. Hz.Mevlâna; “Âkıl oldur ki koya mülk-i cihânda bir eser
Eseri olmayanın gör ki yerinde yel eser.” dizeleriyle bu hususu belirtir.
Halil Erenoğlu; Türk Tarihinde Üç Ata, Taurika (Küçük Hazarya-Küçük Tataristan-İskitya) ve Emirdağ Yazıları adlı kitaplarının yanı sıra sohbet ve anı yazılarıyla hem hemşerilerinin hem de geniş okuyucu kitlesinin beğenisini kazanmıştır. Yadigâr bıraktığı eserler, Türk kültür ve uygarlığının geçmişten geleceğine ışık tutmaktadır. Türkoloji alanında yetkin bir isimdi. Türklüğü; mitleri, efsaneleri, tarih ve kültürüyle bilir, konularla ilgili ayrıntılı bilgiler verir, yorumlar yapardı.
Onun Emirdağ konusunda yazıp söylediklerine ayrı bir başlık aşmak gerekmektedir. Zira yüz yıl önce yarı göçebe bir sosyal yapıya sahip olan Emirdağ halkının köklü bir tarihi, zengin bir kültürü olmasına karşılık, bunları yazıp çizen insanı yoktu desek yerinde olur. İşte Erenoğlu, asker olmasından kaynaklanan bir disiplin içerisinde Emirdağ’ın tarihi, kültürü, sosyolojisi ve sosyal yapısıyla ilgili araştırmalar yapmış, yazılar yazmıştır. Farklı yerlerde görev yapmasından ötürü de mukayeseler yaparak benzerlikleri ortaya koymuştur. Bu bakımdan kendisi yolbaşçı olarak bir izlek kurmuştur. Numune-i misal olma özelliğiyle örnek alınan bir model insan olmuştur. Emirdağ’ın gerçek bir hafızası, gerçek bir bilgesiydi. Şimdi onun açtığı yolda yürüyen onlarca araştırmacı ve yazarımız ondan ilham almıştır. Onun bir vasfı da yapılan araştırmaları takdir ve teşvik etmesiydi. Kıskançlık bilmez, arşivini güzel gönlü gibi herkese açık tutardı.
Emirdağ Yazıları kitabı; Geçmişten Tanıdık Yüzler, Anılar, Tarih, Kültür Mirasımız, Şiirler, Sözlük, Tablolar ve Fotoğraflar başlıklarıyla sekiz bölümden oluşmaktadır. Her bölümde ilginç bilgiler, farklı gözlemler ve değişik değerlendirmeler yer almaktadır. Her Emirdağlı’nın evinde bulunması gereken bir hazinedir.
Kendisiyle yüz yüze ve telefonla sohbetlerimiz olurdu. “Derya deniz” bir kültür insanıydı. Kendisine bir vefa günü yapmak istediğimizi ifade edince çok mutlu olmuştu. Ancak rahatsızlığı nedeniyle Eskişehir-İzmir arasında gidiş gelişleri, pandemi dönemi derken bu arzumuzu bir türlü gerçekleştiremedik.
Yüzyıllık bir ömür, dolu dolu yaşanan bir hayat ve yadigâr bıraktığı eserlerle Halil Erenoğlu, halkının kalbinde yaşayacaktır.
Şehriyar; iyi insanları, “güzellerin ahire kalmış”ları olarak nitelendirir. Dedem Korkut ise; “Onlar da bu dünyadan geldi geçti. Kervan gibi kondu, göçtü. Onları da ecel aldı, yer gizledi. Fani dünya yine kaldı. Gelimli gidimli dünya. Son ucu ölümlü dünya.” insanın fani oluşunu dillendirir.
Mekânınız “uçmağ” olsun iyi insan…
Ahmet Urfalı
