Sened-i İttifak, Osmanlı Devleti’nde ayanlar ve merkezî otorite arasındaki ilişkileri düzenleyen 1808 senesinde kaleme alınmış mukavelenin adıdır.
Sened-i İttifak, 2. Mahmud’un sadrazamı olarak görev yapan Alemdar Mustafa Paşa tarafından hazırlanmıştır. Alemdar Mustafa Paşa, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor durumdan kurtulmak için merkezi otoriteyi güçlendirmek ve ayanlarla işbirliği yapmak amacıyla Sened-i İttifak’ı hazırlamıştır.
29 Eylül 1808 tarihinde imzalanan Sened-i İttifak, Osmanlı tarihinde bir dönüm noktası niteliğindedir. Bu belge, ilk kez Osmanlı tarihinde padişahın mutlak otoritesinin sınırlandırıldığını gösterir.
Sened-i İttifak’ın imzalanması, ayanlarla merkezi otorite arasındaki ilişkilerin iyileşmesine ve Osmanlı Devleti’nin toparlanmasında önemli bir rol oynamıştır.
Sened-i İttifak, günümüzde de Türk siyasi tarihi açısından önemli bir belge olarak kabul edilmektedir.
Sened-i İttifak’ın maddeleri
- Padişahın egemenliği mutlaktır. Bu egemenlik dokunulmazdır ve herkesin sorumluluğu altındadır. Padişaha her kim ihanet ederse etsin, bu ihanet ve isyana karşı durulacak ve bu durum engellenmeye çalışılacaktır. Saltanat korunacak ve bozulması önlenecektir. Hayat boyu ayanlar, bunu kabul etmiştir.
- Osmanlı Devleti’nin güçlenmesi ayanlara bağlıdır. Askere alınacak kişilerin ayanların fikri doğrultusunda belli bir düzene göre askere alınması gerekmektedir.
- Ayanlar, hazineni korunması gerektiğini kabul edilmiştir. Gelirlerin toplanmasına yahut korunmasına birinin karşı gelmesi durumunda, bu kişi kim olursa olsun cezalandırılacaktır.
- Herkes sadrazamlık makamının üstünlüğünü kabul edecek ve tanıyacaktır. Sadrazamlık makamına karşı çıkılmayacaktır. Ancak Sadrazam, kanuna aykırı işler yaparsa, herkes buna karşı gelecek ve önlemeye çalışacaktır.
- Padişahla, ayanların birbirlerine güvenmeleri esastır. Bu sözleşmeye katılmış olan ayanlar, birbirlerinin güvenliğini garanti etmiştir. Lakin ayanlardan biri, bu sözleşmeye aykırı davranırsa, o durumda o kişi cezalandırılacaktır.
- İstanbul’da Yeniçeri Ocağı’nda bir ayaklanmanın olması durumunda, bütün ayanlar bu duruma yardım edecektir.
- Fakirleri korunması gereklidir. Bu durumda ayanlar sorumludur. ayanlar kendi bölgelerinde halkın güvenliğini sağlamakla ve halktan toplanan vergilerde fazlaya kaçılmadığından emin olmakla sorumludur. Halka zulüm yapılmayacaktır. Ayarlar birbirlerini denetleyerek, bu şartlara aykırı hareket edenleri devlete bildirilecektir.
“Sened-i İttifak’ın kamu hukuku bakımından önemi” isimli makale:
