“Gidemediğin yer senin değildir” Halil Rıfat Paşa
Salnamelerde Aziziye’nin çevre illerle yol durumu şöyle izah edilmektedir:
“1893 Aziziye; Karahisar’a 12, Eskişehir’e 18, Bursa’ya (Eskişehir üzerinden) 48 saat uzaklıktadır.
1907 Aziziye; Karahisar’a 18, Bursa’ya 76 saat mesafededir. Aziziye, Eskişehir ve Karahisar’a bir şose ile bağlıdır.”
Emirdağ’ın ayrıca demiryolu bağlantısı da bulunmaktadır. Üretilen mal; deve ve arabalarla Dinar istasyonuna, oradan İzmir’e, Eskişehir, Küplü, Bilecik, Bursa istikametine kara yoluyla ulaştırılır.
Haziran 1892’de Anadolu-Bağdat Demiryolu Hattı’nın Eskişehir’e ulaşması, Emirdağ’ın mevcut olan ticaret bağlantısının Eskişehir’e daha da yoğunlaşmasını sağlamıştır. Buna bağlı olarak Eskişehir Sancağı, 1915’ten başlayarak Emirdağ’ın Eskişehir’e bağlanması konusunda İstanbul nezdinde girişimde bulunmuştur. Bu durum, Eskişehir ve Afyon arasında büyük tartışmalara sebep olmuştur. Her iki sancak da Emirdağ’ın yol ve ticaret konumlarının kendileri lehine olduğunu yazışmalarla belirtmişlerdir. Afyon Mutasarrıflığı, Emirdağ’ın Eskişehir istasyonu yerine, kazaya 5 saat mesafede bulunan Çay istasyonunu kullanmanın daha uygun olacağını ifade etmiştir.
Emirdağ halkı, ürettiği malı Eskişehir istasyonuna getirerek pazarlama imkânına kavuşmuştur. 1892’den itibaren Eskişehir- Emirdağ ilişkileri daha büyük seviyelere yükselmiştir.
1928 yılında Emirdağ Ticaret Odası, Eskişehir- Emirdağ arasına bir dekovil hattı kurulmasını istemiş, bu konunun ısrarlı takipçisi olmuştur.
Faruk Şükrü, (“İktisadi Yollar”, Eskişehir’de Sakarya, 20 Şubat 1928)
“Aziziye ile Mahmudiye büyük bir zahire ambarı oldukları hemen anlaşılır. Vasatî ve hatta asgari hesaplar neticesi bir senede iki milyon kileye yakın hububat yetiştireceği tahakkuk eden bu iki istihsal merkezinin muntazam şoselerle merkeze rabtı kıymetli semerelerin iktizasına vesile olacaktır.’’ diyerek Emirdağ- Eskişehir yolunun daha muntazam hâle getirilmesi gerektiğini ifade etmektedir.
Başkent Ankara ile İzmir’i birbirine bağlayacak olan ‘İzmir- Ankara Otoyolu’ projesi 2023 yılında tamamlanacaktır. Bu büyük yol projesi; Ankara Çevre yolundan başlayarak, Temelli, Polatlı, Sivrihisar, Çifteler, Kırka, Dumlupınar, Uşak, Kula, Salihli ilçelerinden geçerek Marmara Gölü’nün kuzeyinden Hamzabeyli Köyü mevkiinde İstanbul-İzmir Otoyolu’na bağlanacaktır. Güzergâhtan anlaşılacağı üzere, bu yol Emirdağ’dan geçmeyecektir. Böylece Emirdağ daha önce Ankara- İzmir karayolunda kaybettiği önemi bu defa da yeni proje ile pekiştirecektir.
Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren güzergâhının Emirdağ’dan geçmesi de bu kaybı önleyici mahiyette olmayacaktır. Birkaç yıl içinde tamamlanması planlanan YHT Projesinin Emirdağ’dan geçmesi elbette önemli bir hadisedir. Ama bu demiryolunun yolcu taşımacılığında kullanılacak olmasından dolayı ticari alanda bir boşluk oluşacaktır. Bu boşluğu İstanbul-Konya bağlantılı kamyon trafiği kapatabilir mi?
90’lı yıllarda üzerinde çok düşünülen ve planlaması yapılan Ankara-Polatlı-Emirdağ-Afyon demiryolu bağlantısı yük taşımacılığı için tekrar gündeme alınabilir mi?
Öte yandan Zafer Havaalanı umulan beklentilere cevap verememiştir. Eskişehir Havaalanı ise yetersiz bir durumda olup ihtiyacı karşılayamamaktadır.
At, eşek, deveden kağnı ve at arabasına oradan da motorlu taşıtlara geçilmesi mal ve yolcu taşımacılığında pek çok yenilikler getirmiştir. Bununla beraber yolun geçtiği beldeler ihya olurken pek çok yerleşim yerleri viran olmuştur. Emirdağ Organize Sanayi Bölgesinin kurulması mal taşımacılığı için mutlaka kara yoluna, demir ve hava yoluna ihtiyacı da beraberinde getirecektir.
Emirdağ’ın geleceğini kurmaya çalışanlar yol durumunu dikkate almak zorundadır.
Ahmet Urfalı
